4.111- Validebağ Korusunda Karbon Birikimi ve Sera Etkisinin Azaltılmasına Katkıları
Validebağ Korusunda Depolanan Toplam Karbon Miktarının Hesaplanması
VALİDEBAĞ KORUSUNUN BAZI ÖZELLİKLERİ
1)- Oksijen Üretimi
1 Yeşil bitkiler fotosentez sırasında havadaki CO2 ve topraktaki (H2O) suyu kullanarak bir taraftan organik madde glikoz üretirken bir taraftan da havaya oksijen vermektedirler. Bu kimyasal reaksiyona ait denklem aşağıda olduğu gibidir:
Işık + Klorofil
6 H2O + 6CO2 → C6H12O6 + 6O2
675 Kcal
Yapılan hesaplamalar, bu olay sırasında havadan alınan 264 gr. CO2 ve topraktan alınan 108 gr. su ile 180 gr. glikoz ve 192 gr. oksijen üretildiğini ortaya koymaktadır. Bu sayısal bilgileri daha basite indirger isek; fotosentez olayı sırasında her 264 gr.lık CO2 tüketimine karşın 192 gr. oksijen üretildiği anlaşılmaktadır. Bitkiler ürettikleri bu glikozu bünyelerinde meydana gelen bir dizi kimyasal reaksiyonlar sonucunda selüloz, lignin, reçine, yağ vb. gibi diğer organik maddelere dönüştürerek kök, gövde, yaprak, tohum vb. gibi çeşitli organlarında depolamaktadır.
Bitkilerdeki karbon birikimi üzerine yapılan hesaplamalarda 1 ünite (gr, kg veya ton) fırın kurusu bitkisel organik madde (Odun, yaprak, kök, kabuk) içinde 0,45 ünite karbon bulunduğu, bu miktar karbon birikimi için de 3,66 kat CO2 e gerek olduğu kabul edilmektedir. Buna göre 100 gr. fırın kurusu organik madde üretmek için (100 x 0,45) x 3,66 = 165 gr. CO2 e gerek bulunmaktadır. O halde basit bir orantı hesabı ile bitkilerin 100 gr. fırın kurusu organik madde üretirken açığa çıkardığı (aynı anda ürettiği) Oksijen miktarını ;
264 gr. CO2 tüketimi sırasında 192 gr Oksijen üretilir ise
165 gr. CO2 tüketimi sırasında X gr Oksijen üretilir
X= (165 / 264) * 192 = 120 gr.
olarak hesaplamak mümkündür. Buna göre fotosentez sırasında 100 gr fırın kurusu bitkisel organik madde üretilirken aynı anda 120 gr. da oksijen üretilmektedir. O halde bir orman ekosisteminde üretilen Oksijen miktarını yıllık fırın kurusu organik madde üretiminin 1,2 katı olarak tahmin etmek mümkündür.
Buna göre, bir plan ünitesinde yıllık oksijen üretimini yukarıda açıklanan yaklaşım ile hesaplayabilmek için öncelikle karbon birikimi hesabında olduğu gibi o plan ünitesinde toprak altı ve toprak üstündeki biyokütle artımının her ağaç türü veya yapraklı-iğneyapraklı biçiminde iki ayrı tür grubu için fırın kurusu ağırlık cinsinden ayrı ayrı ortaya konması gerekmektedir. Bu amaçla izlenecek iş sırasını beş temel aşama halinde aşağıdaki biçimde sıralamak mümkündür:
1-Arazi ölçümlerine dayanılarak plan ünitesi bütününde her ağaç türü veya tür grubu için yıllık cari kabuklu gövde hacim artımlarının ünite bazında hesaplanması,
2-Cari hacim artımlarının aşağıdaki formül yardımıyla önce gövde biyokütle artımına, sonra da toprak üstü toplam biyokütle artımına dönüştürülmesi,
TÜBKA = DGHA x FKA x CF
Formülde TÜBKA, toprak üstü biyokütle artımını (ton) ; DGHA , her ağaç türü gurubu için toplam dikili gövde hacim artımını (m³) ; FKA , her tür gurubu için daha önce saptanan (Yapraklılar için 0,640 , iğne yapraklılar için 0,473 ) fırın kurusu ağırlıkları ; CF ise , dikili gövde hacmine karşı gelen biyokütleyi toprak üstü toplam biyokütleye çevirmek için (İğne yapraklılarda 1,20 ; yapraklılarda 1,25) kullanılan dönüşüm faktörleridir .
3-Toprak altındaki kök artımının, toprak üstü artım yardımıyla tahmin edilmesi, (Toprak üstü toplam biokütle artımını yapraklı tür grubu için 0,15 ; iğne yapraklı tür grubu için 0,20 ile çarpmak suretiyle)
4-Bu artımlardan yola çıkılarak her tür veya tür grubu için toplam toprak üstü ve toprak altı biyokütle artımlarının fırın kurusu ağırlık cinsinden ortaya konması,
5-Toprak üstü ve toprak altı biokütle artımlarını 1,2 sabit çarpanı ile işleme sokarak bu miktar biyokütle üretimi sırasında açığa çıkan oksijen miktarının hesaplanmasıdır.
Fotosentez olayı sadece canlı kütle tarafından gerçekleştirildiği için, karbon hesabında dikkate alınması gereken ölü örtü bitkisel kütlesinin ve mineral topraktaki karbon faktörünün oksijen üretiminin tahmin edilmesinde hesabına sokulmaması gerekmektedir.
Plan ünitesinin ürettiği yıllık oksijen miktarı yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda hesaplanarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Konu ile ilgili ayrıntılı bilgileri aşağıda verilen literatürde bulmak mümkündür.
*Asan, Ü. ; Destan, S. ; Özkan, U.Y. 2002: İstanbul Korularının Karbon Depolama, Oksijen Üretme ve Toz Tutma Kapasitesinin Kestirilmesi.Orman Amenajmanında Kavramsal Açılımlar ve Yeni Hedefler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 194-202
Validebağ Korusunda Üretilen Toplam Oksijen Miktarının Hesaplanması
Oksijen üretim Kaynağı
1 |
Kabuklu Gövde Hacim Artımı
(m³) 2 |
Kabuklu Gövde Biyokütle Artımı * (Ton) 3 |
Tepe ve Dal Biyokütle Artımı ** (Ton) 4 |
Toplam Fırın Kurusu Biyokütle Artımı (Ton) 5 |
Toplam Oksijen Üretimi
(Ton) 5 x 1,2 6 |
Toprak üstü bitkisel kütle a) Yapraklı Türler b) İğne yapraklı Türler Toplam |
47,6 |
38,1 |
5,7 |
43,8 |
52,6 |
46,3 |
26,3 |
5,3 |
31,6 |
37,9 |
|
93,9 |
64,4 |
11 |
75,4 |
90,5 |
|
Toprak altı (kökler) bitkisel kütle a) Yapraklı Türler *** b) İğne yapraklı Türler Toplam |
|
6,6 |
7,9 |
||
6,3 |
7,6 |
||||
12,9 |
15,5 |
||||
Toplam Biyokütle Artımı |
88,3 |
106,0 |
* Yapraklılar için 0,640 , iğne yapraklılar için 0,473
** Yapraklılar için 1,25 ; iğne yapraklılar için 1,20
*** Yapraklılar için 0,15 ; iğne yapraklılar için 0,20
2)-TOZ TUTMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ.
Oksijen üretimi yanı sıra, toplum sağlığı fonksiyonunun bir diğer önemli unsuru ise, ormanların toz tutma kapasitesidir. Havayı kirleten zararlı gazlarla beraber, kirletici toz, karbon, katran, değişik metaller, fosfatlar, kireç, silis ve organik madde zerreciklerinden oluştuğu bilinmektedir.
Yerleşim ve sanayi merkezlerine yakın olan ormanların havası, genelde normal atmosferik temizliğine sahip değildir. Bu konu ile ilgili literatür verilerine göre, dağ ormanlarının havasında bulunan toz zerreciklerin ortalama sayısını, büyük yerleşim merkezlerdeki havanın içinde bulunanlara göre 150, orta ve küçük olanlarda ise yaklaşık 35 defa daha fazla olduğu belirlenmiştir.
Orman özelliklerine sahip bir bitki örtünün, havayı tozdan arındırma vasıfları iki ana gruba ayrılmaktadır ki bunlar, mekanik temizleme ve kondenzasyonel etkidir. Mekanik temizleme, ormanı oluşturan ağaç ve diğer bitkilerin yapısal özelliklerinden kaynaklanan havanın filtrasiyonudur. Kondenzasyonel etki ise, değişik sebeplerden dolayı (uçuşan bitki salgıları, düşük hava hızı, nispi hava nemi, hava sıcaklığı ve bunlara bağlı hava basıncı gibi) ormanda oluşan mikroiklim etkisiyle, toz zerreciklerinin birer kondensasyon çekirdekleri olarak yer yüzüne çökmesidir (hava siltasyonu).
Ormanın hava filtrasyonunu etkileyen yapısal özellikleri, ağaç türleri, orta yaş, orta boy, işletme şekli, düşey ve yatay kapalılıktır. Fakat, en önemli etkenlerden biri, değişik ağaç türlerinin toplam yaprak yüzeyi ile yaprak şeklidir. Diğer önemli bir etken ise, dikey ve yatay kapalılıktır. Hava sirkülasiyonuna daha çok olanak veren düşey kapalı form, aynı yaşlı ve tek katlı ormanlara kıyasla havayı % 15 –25 oranında daha iyi filtre ettikleri tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar, bazı ağaç türleri için toz tutma kapasitelerini ortalama değerler olarak Ladin için 30 ton/ha/yıl, Sarıçam, Kayın ve Ihlamur için sırasıyla 35, 68 ve 42 ton/ha/yıl olarak olduğunu göstermiştir.
Validebağ Korusu’nda toz tutma kapasitelerini belirlemek amacıyla yukarıda verilen ortalama değerler daha ayrıntılı olarak kullanılmıştır, Bu amaçla, İstanbul korularının alanları üç ayrı temel gruba ayrılmıştır ki bunlar; Saf İbreli; Karışık İbreli+Yapraklı; Yapraklıdır. Ayrıca, toz tutma kapasiteyi etkileyen gelişim çağları - “olgun” (b, c, d e çagında) ve “gençik” (a ve kısmen ab çağında) biçiminde iki ana gruba bölünmüştür. Aynı nedenle “seyrek” ve “gevşek” kapalılıktaki alanların daha düşük toz tutma kapasiteleri göz önünde bulundurulmuş ve kapalılık oranlarına göre hesaplanmıştır. Toz tutmada daha yüksek performans gösteren katlı ve düşey kapalılığa sahip alanlara ait sonuçlar (normal hesaplamalar hariç) düzeltme katsayıları ile elde edilmiştir.
Hesap işlemlerinde kullanılan ortalama değerler ve düzeltme katsayıları şunlardır:
Saf ibreli; 35 ton/ha/yıl, İbreli+Yapraklı; [35+ (68+42)/2]/2= 45 ton/ha/yıl, Yapraklı; 55 ton/ha/yıl, a ve ab çağdaki alanlar; ton/ha/yıl x 0,25, gevşek ve seyrek kapalılıktaki alanlar; ton/ha/yıl x 0,25, çok katlı ve düşey kapalı alanlar; ton/ha/yıl + %15 ton/ha/yıl.
Validebağ Korusunun tuttuğu yıllık ortalama toz kapasitesi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiler, Asan, Ü. ; Destan, S. ; Özkan, U.Y. 2002: İstanbul Korularının Karbon Depolama, Oksijen Üretme ve Toz Tutma Kapasitesinin Kestirilmesi. Orman Amenajmanında Kavramsal Açılımlar ve Yeni Hedefler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 194-202 adlı literatürde mevcuttur.
Validebağ Korusu’nda Toz Tutma Kapasitesi
Saf İbreli
(ha) |
İbreli+ Yapraklı
(ha) |
Yapraklı
(ha) |
« a » Çağın-da İbreli (ha) |
«a » Çağın-da Yapr. (ha) |
Gevşek+ Seyrek İbreli
(ha) |
Gevşek + Seyrek Yapr. (ha) |
Katlı Kuruluş- lar
(ha) |
Toz Tutma Kapasi- tesi
(ton/ha/yıl) |
2,517 |
3,107 |
6,135 |
0,070 |
0,293 |
- |
1,269 |
1,206 |
921,576 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3)- KATILIMCILIK
Katılımcı yaklaşımın temel mantığı, toplum içindeki bireylerin ve marjinal grupların kendileri ile ilgili konularda verilecek toplumsal kararlarda ve bunların uygulanması sonunda ortaya çıkacak fayda ve risklerin paylaşımında söz sahibi olmalarıdır. Yukarıda da açıklandığı üzere kent ormanları, içinde yer aldığı kentlerin tarihi, mimari ve kültürel dokusu ile organik bağ içinde olan ve ana dokusu ağaçlardan oluşan canlı ekosistemlerdir. Ormanların topluma sunduğu ruh ve beden sağlığını koruma, yaşanabilir çevre koşullarını iyileştirme ve böylece kent toplumunun fizyolojik ve psikolojik moral düzeyini yükseltme yönündeki kolektif fayda ve fonksiyonlarını görerek ve yaşayarak yararlanmalarını sağlayan bu ekosistemler, kent halkı için hayati öneme sahiptir.
Validebağ korusu, kent içindeki konumu ve fonksiyonel değerleri itibariyle tüm İstanbul halkının ilgi alanı içine giren bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle, koru alanının kullanımı ile ilgili seçeneklerin oluşturulmasında yasal açıdan söz İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü olmakla beraber, alınacak kararlarda değişik kesimlerin görüşünün alınması hem doğal çevreye uyum, hem de yerel halka saygı açısından kaçınılmazdır. Katılımcı yaklaşımın bu bağlamdaki en büyük faydası, bir taraftan alınacak kararların daha sağlıklı oluşmasına, bir tarafta da bu kararların uygulanışı sırasında toplumdan gelecek ters tepkilerin işin başında önlenmesine olanak sağlamasıdır.
4)- BİYOLOJİK SÜREÇ
Validebağ Korusu biyolojik açıdan oldukça zengin bir doğal hazineye sahiptir. Korunun İstanbul gibi büyük bir metropolün göbeğinde yer alması, bu zenginliğin önemini daha da arttırmaktadır. Fauna ve flora konusunda uzman olan değişik araştırmacıların yaptıkları gözlem ve araştırma sonuçları koru içinde yaşları 15 ile 400 yıl arasında değişen 25 türden, yaklaşık 4000 adet ağaç ve ağaççığın bulunduğunu, İstanbul genelinde sayıları giderek azalan sakız ağaçlarının koruda bol miktarda olduğunu, bunlardan 3 adedinin 250-300 yıllık yaş ve görkemli görünüşleri ile anıtsal nitelik taşıdığını ortaya koymuştur. Nitekim, Üsküdar Belediyesi’nin 1996 yılında Prof. Dr. Ünal ASAN yönetiminde yaptırdığı tespitler sonucu, Üsküdar İlçesinde bulunan anıtsal ve korunmaya değer ağaçlardan 9 adedinin ( 2 Erguvan, 2 Fıstıkçamı, 4 Sakız, 1 Meşe) Validebağ Korusu içinde bulunduğu anlaşılmıştır. Bu proje için yaptığımız envanter sonucunda bu ağaçlara birisi anıt olmak üzere 3 adet korunmaya değer ağaç daha eklenmiştir.
1980 Yılına kadar Validebağ Korusunda hastane ihtiyaçlarını karşılamak ve gelir elde etmek amacı ile tavuk yetiştirildiği, ahırlarda hayvan beslendiği, sebze ve meyve yetiştirildiği, özellikle bugün açık alan olarak görülen alanlarda 1970 li yılların sonuna kadar ekin ekilip harman yapıldığı bilinmektedir. Yöre halkı arasında Mustağbey Armutu olarak ün yapan armutların, Cumhuriyet öncesinde bu arazi üzerinde özel gayretler ile islah çalışmaları yapılarak geliştirildiği belirtilmektedir.
5)KORUDA YABAN HAYAT.
2000 Yılının Ağustos Ayında, Ornitolog (Kuş Uzmanı) Sn. Asaf ERTAN tarafından koruda yapılan gözlem sonuçları, koruda ikisi Martı, ikisi Kumru, üçü Karga olmak üzere, 27 değişik türde kuş (Güvercin, Yeşil Papağan, Kukumav, Arıkuşu, Akkuyruksallayan, kızılgerdan, Karatavuk, Söğüt Bülbülü, Çıvgın, Saksağan,
Çitkuşu, Sığırcık, Serçe, İspinoz, Küçük İskete, Saka ) bulunduğunu göstermiştir. Listenin bu türler ile sınırlı olmadığı, gözlemlerin bir yıllık zaman dilimine yayılması halinde koruda bunlar dışında başka türler ile de karşılaşılabileceği bu uzman tarafından ayrıca belirtilmektedir. Envanter çalışmaları sırasında ekibimiz tarafından görüntülenen kuş sürüleri de verilmiştir.
Bazı göçmen kuşların ve özellikle de leyleklerin göç yolları üzerinde yer alan Valibağ Korusu 1980 yılına kadar göçmen kuşların uğrak alanı olmuştur. Bu yıllarda başlayan yoğun yapılaşmalar sonucunda korunun bu özelliğinin 1999 Yılından itibaren kaybolduğu ve göç yolunu bugün de kullanan leyleklerin koru içine artık inmedikleri yabanıl hayata duyarlı pek çok gözlemci tarafından ifade edilmektedir. Bu durum, envanter çalışmaları sırasında ekibimiz tarafından da gözlenmiştir.
1979 Yılında doğal hayatı koruma çalışmaları bir sürü doğal varlık gibi leylekleri de Afrika-Avrasya göçmen su kuşları anlaşmasına göre soyu tehlike altında olan varlıklar kategorisine almıştır. Bu karar, Validebağ Korusunun uluslararası anlaşmalar açısından da önemli bir rezerv olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, uluslar arası platformda kabul gören yeni ormancılık anlayışının da bir gereği olarak, Validebağ Korusu’nda önceden mevcut olan yabanıl hayat potansiyelinin yeniden ihya edilmesi bu planlamanın temel amaçlarından birisi olmalıdır.
6)-AĞAÇ RAPORU
Koruda en çok karşılaşılan doğal ağaç türleri: Akçaağaç (Acer sp.), Atkestanesi (Aesculus hippocastanum), Ceviz (Juglans sp.), Çınar (Platanus sp.), Çitlenbik (Celtis sp.), Dışbudak (Fraxinus sp.), Fıstıkçamı (Pinus pinea), Göknar (Abies sp.), Halep Çamı (Pinus halepensis), Ihlamur (Tilia sp.), Kızılçam (Pinus brutia), Mazı (Thuja sp.), Meşe (Quercus sp.), Sakız (Pistacia sp.), Sedir (Cedrus sp.), Servi (Cupressus sp.), Söğüt (Salix sp.), Yalancı Akasya (Robinia pseudoacaica) Üvez (Sorbus sp.). Ayrıca Koru ağaççık, çalı,meyve ve egzotik türler yönünden oldukça zengindir. Bunlar Armut (Pirus sp.), Ayva (Cydonia oblonga), Badem (Prunus sp.), Dut (Morus sp.), Elma (Malus sp.) Erik (Prunus sp.), İncir (Ficus sp.), Karayemiş (Lauracerasus officinalis) Kokarağaç (Ailanthus sp.), Kriptomerya (Cryptomeria japonica) Defne (Laurus nobilis) Erguvan (Cercis siliquastrum) Kavak (Populus sp.) Kurtbağrı (Liqustrum sp.), Oya (Lagerstroemia indica) Porsuk (Taxus sp.) Palmiye (Phoenix sp.) olarak belirlenmiştir..
Boylu ağaçlar daha çok Validebağ Korusu’nun kuzey ve batı taraflarında yer almaktadır. Bir bölümü anıtsal nitelik kazanmış Meşeler (Quercus robur), Sakız ağaçları (Pistacia atlantica) ile Sedir, Karaçam, Servi gibi ağaçlar tamamı bu kesimlerdedir. Koruda ayrıca Atkestanesi (Aesculus hippocastanum), Akdut (Morus alba), Yalancı Akasya (Robinia pseudoacacia), ve Dışbudak (Fraxinus angustifolia) gibi ağaç türleri de önemli bir yer tutmaktadır.
AĞAÇ RAPORU |
||
AĞAÇ CİNSİ |
ADET |
ÖZELLİKLERİ |
SEDİR |
670 |
20-50cm çapında,tahmini yaş 40-100 yıl |
ÇAM |
180 |
15-40cm çapında,tahmini yaş 15-60 yıl |
MEŞE |
774 |
10-80cm çapında,tahmini yaş 80-400 yıl |
DİŞBUDAK |
126 |
10-40cm çapında,tahmini yaş 30-120 yıl |
ÇİTLEMBİK |
140 |
10-40cm çapında,tahmini yaş 25-80 yıl |
SELVİ |
687 |
10-35cm çapında,tahmini yaş 25-70 yıl |
AKASYA |
107 |
5-20cm çapında,tahmini yaş 15-40 yıl |
KAVAK |
31 |
10-25cm çapında,tahmini yaş 25-40 yıl |
LADİN |
3 |
|
DEFNE |
90 |
Tek tek veya ocaklar halinde 2-5 M BOYDA |
CEVİZ |
7 |
|
ÇINAR |
111 |
15-35cm çapında,tahmini yaş30-60 yıl |
AKAĞAÇ |
29 |
10-30cm çaplarda |
IHLAMUR |
3 |
|
ARMUT-ELMA-ERİK |
185 |
Genelde çok yaşlılar, meyve veriyorlar |
MAZI |
187 |
Ağaçcık halinde,2-5 m boyda |
KESTANE |
5 |
|
DUT |
11 |
|
JAPON ERİĞİ |
5 |
|
GLADİÇYA |
2 |
|
AYVA |
44 |
|
KURTBAĞRI |
3 |
Ağaçcık halinde |
SAKIZ AĞACI |
2 |
|
KOCAYEMİŞ |
8 |
|
ZEYTİN |
9 |
|
TOPLAM |
3419 |
|
NOT: |
|
Kızıl çam, sahil çamı,sarı çam,kara çam toplam olarak çam adı altında sayılmıştır. |
|
|
Değişik meşe türleri toplam olarak meşe adı altında sayılmıştır. |
|
|
Değişik sedir türleri toplam olarak sedir adı altında sayılmıştır. |
|
|
HÜSAMETTİN AKKÖK ORMAN MÜH. 29.1.1999 |
7)- SÜREKLİ GÖZÜKEN KUŞ GÖZLEM RAPORU
Yılın ilk Ekin kargasını birlikte kayıt attık. Çıvgınlar yine her yerde, koşturmaca halindeler. Güzel havanın hatırına üreme ötüşünü bile yaptılar. Kızılgerdanlar hüzünlü nağmeleriyle sonbaharı karşılıyorlar. Kızılsırtlı örümcek kuşu, taşkuşu, ekin kargası hedef türlerin dışında sürpriz yaptılar.
Türler ayrıca kuşbank’a da kaydedilecektir.
1. Gümüş martı
2. Kaya güvercini
3. Küçük kumru
4. Boz ebabil
5. Akkarınlı ebabil
6. Alaca ağaçkakan (ses)
7. Kır kırlangıcı 1
8. Akkuyruk sallayan (ses)
9. Kızılgerdan
10. Taşkuşu
11. Öter ardıç
12. Karatavuk
13. Çıvgın
14. Küçük sinekkapan
15. Büyük baştankara
16. Mavi baştankara
17. Kızılsırtlı örümcekkuşu
18. Alakarga
19. Saksağan
20. Leş kargası
21. Küçük karga
22. Ekin kargası 1
23. Sığırcık
24. Yeşil papağan 16
25. Ağaç serçesi 2
26. Serçe
27. İspinoz 1
28. Saka (ses)
8)- KORUDA ÇEŞİTLİ DÖNEMLERDE GÖRÜNEN KUŞ TÜRLERİ.
1. |
Gri Balıkçıl |
50. |
Ökse Ardıcı |
2. |
Kara Leylek |
51. |
Ak Mukallit |
3. |
Leylek |
52. |
Maskeli Ötleğen |
4. |
Çeltikçi |
53. |
Küçük Ak Gerdanlı Ötleğen |
5. |
Arı Şahini |
54. |
Ak Gerdanlı Ötleğen |
6. |
Kara Çaylak |
55. |
Kara Başlı Ötleğen |
7. |
Yılan Kartalı |
56. |
Orman Çıvgını |
8. |
Saz Delicesi |
57. |
Çıvgın |
9. |
Çayır Delicesi |
58. |
Söğütbülbülü |
10. |
Atmaca |
59. |
Çalıkuşu |
11. |
Yaz Atmacası |
60. |
Kızılgerdan |
12. |
Şahin |
61. |
Bülbül |
13. |
Kızıl Şahin |
62. |
Kara Kızılkuyruk |
14. |
Küçük Orman Kartalı |
63. |
Kızılkuyruk |
15. |
Kerkenez |
64. |
Çayır Taşkuşu |
16. |
Aladoğan |
65. |
Taşkuşu |
17. |
Delice Doğan |
66. |
Boz Kuyrukkakan |
18. |
Çulluk |
67. |
Kuyrukkakan |
19. |
Karabaş Martı |
68. |
Benekli Sinekkapan |
20. |
Gümüş Martı |
69. |
Küçük Sinekkapan |
21. |
Hazar Martısı |
70. |
Halkalı Sinekkapan |
Kaya Güvercini |
71. |
Kara Sinekkapan |
|
23. |
Tahtalı |
72. |
Uzun Kuyruklu Baştankara |
24. |
Kumru |
73. |
Mavi Baştankara |
25. |
Küçük kumru |
74. |
Büyük Baştankara |
26. |
Büyük Yeşil Papağan |
75. |
Sarıasma |
27. |
Yeşil Papağan |
76. |
Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu |
28. |
Çobanaldatan |
77. |
Kara Alınlı Örümcekkuşu |
29. |
Ebabil |
78. |
Kızıl Başlı Örümcekkuşu |
30. |
Boz Ebabil |
79. |
Alakarga |
31. |
Ak Karınlı Ebabil |
80. |
Saksağan |
32. |
Arıkuşu |
81. |
Küçük Karga |
33. |
İbibik |
82. |
Ekin Kargası |
34. |
Alaca Ağaçkakan |
83. |
Leş Kargası |
35. |
Küçük Ağaçkakan |
84. |
Sığırcık |
36. |
Orman Toygarı |
85. |
Serçe |
37. |
Kır Kırlangıcı |
86. |
Söğüt Serçesi |
38. |
Ev Kırlangıcı |
87. |
Ağaç Serçesi |
39. |
Ağaç İncirkuşu |
88. |
İspinoz |
40. |
Çayır İncirkuşu |
89. |
Dağ İspinozu |
41. |
Sarı Kuyruksallayan |
90. |
Küçük İskete |
42. |
Dağ Kuyruksallayanı |
91. |
Florya |
43. |
Ak kuyruksallayan |
92. |
Saka |
44. |
Çıtkuşu |
93. |
Kara Başlı İskete |
45. |
Dağbülbülü |
94. |
Kocabaş |
46. |
Karatavuk |
95. |
Tarla Çintesi |
47. |
Tarla Ardıcı |
|
|
48. |
Öter Ardıç |
|
|
49. |
Kızıl Ardıç |
|
|